Paslanmaz Çelik Nedir ve Neden Paslanmaz?
1913 yılında,İngiliz metalürji uzmanı Harry Brearly, tüfek namlusunu geliştiren bir proje üzerinde çalışırken, yanlışlıkla krom eklemenin düşük karbon çeliğin boyasına dayanıklılık sağladığını keşfeder. Demir , çelik ve kroma ek olarak modern paslanmaz çelik nikel, titanyum,niyobyum,molibden gibibaşka maddelerde içerir.Paslanmaz çelikte nikel,molibden,niyobyum ve krom paslanmaya karşı olan dayanıklılığı arttırır. Çeliğin çürümeye karşı dayanması ve diğer çelik çeşitlerinden daha az lekelenmesi,minumum %12 krom ilavesi etkisiyle olur.
Çeliğin içinde bulunan krom atmosferdeki hava ile birleşerek ince görünmeyen bir krom içerikli oksit yaratır.Buna pasif film denir.Krom atomları ve oksitleri çok benzer böylece metalin üzerinde birkaç atom kalınlığında stabilbir katman yaratarak düzenli bir şekilde bir araya gelirler.Eğer metal çizilir,kesilir ve pasif film zarar görürse,daha fazla oksit hızla değişecek ve zarar görmüş yüzeyi oksitlenebilir bozulmadan koruyarak, düzeltir.(Bunun yanısıra demir,çabuk paslanır çünkü atomik demir oksitinden daha küçüktür. Böylece oksit sıkı kaplanmıştan çok daha gevşek bir yüzey yaratır ve dökülür.)
Pasif film kendini yenilemek için oksijene ihtiyaç duyar böylece paslanmaz çelik düşük oksijenle ve düşük sirkülasyon bulunan ortamlarda, zayıf korozyon dayanıklılığına sahiptir.Deniz suyunda, tuzdaki klorlar hücum edecek ve düşük oksijen ortamında düzelebilecek olan pasif filmi daha hızlı yok edecek.
Paslanmaz Çelik Çeşitleri
Paslanmaz çeliğin üç ana çeşidi, ostenitik,ferritik ve martensitlidir. Bu üç çelik tipleri mikro yapıları ve ağır kristal evrelerine göre tanımlanırlar.
Ostenitik
Ostenitik çeliklerin başlıca aşaması Ostendir.(Dış merkezli kübik kristal) Bunlar %8 nikel, Tip 304 bileşimli demir etrafında yapılanana, krom ve nikel (bazen magnezyum ve nitrojen) içeren metal alaşımlardır.
Ferritik
Ferritik çeliklerin başlıca aşamaları ferrittir.(Gövde merkezli kübik kristal) %17 krom alaşımlı Tip 430’a dayalı olup, demir ve krom içerirler. Ferritik çelikler ostenitik çeliklerden daha az yumuşaktır ve ısıya maruz kaldığında sertleşmezler.
Martenzitik
Kristal şeklinde martensit mikro yapısının özellikleri 1890 yılında Alman mikroskopist Adolf Martens tarafından incelendi.Martensitik çelikler 0,12% karbon, %12 krom ve demir alaşımını Tip 304 özelliklerinde yapılanan düşük karbon çeliklerdir.
Ayrıca paslanmaz çeliklerin dubleks, acele sertleştirilmiş ve dökme paslanmaz çelik gibi başka dereceleri vardır. Paslanmaz çeliğin üretiminde birçok bitirme ve sertlik derecesi yönetimi vardır ve birçok renk görüntüleri ile boyanabilir.